Czerniak skóry z największą częstością występuje wśród u osób rasy kaukaskiej szczególnie narażonych na promieniowanie słoneczne. Rocznie na świecie notuje się ponad 100000 zachorowań. Najwyższą zachorowalność notuje się w Australii i Nowej Zelandii, w bogatych krajach europejskich (Szwajcaria, Norwegia, Szwecja oraz w Stanach Zjednoczonych.
Zachorowalność
Czerniak skóry stanowi u mężczyzn około 1,7% zachorowań, u kobiet 1,9% zachorowań (rys. 1).
Rysunek 1. Częstość zachorowań na czerniaka skóry w Polsce w 2010 roku
Liczba zachorowań na czerniaka skóry wynosiła w 2010 roku prawie 1200 u mężczyzn i 1350 u kobiet (tab. 1).
Tabela 1. Liczba zachorowań na czerniaka skóry w Polsce w latach 1965-2010
Liczba zachorowań na czerniaka skóry wzrasta po 20 roku życia, przy czym najwięcej zachorowań u obu płci notuje się między 50 a 64 rokiem życia (ponad 1/3 u obu płci) (rys. 2). Ryzyko zachorowania na czerniaka skóry wzrasta z wiekiem, osiągając maksimum w ósmej dekadzie życia. Do połowy szóstej dekady życia cząstkowe współczynniki zachorowalności są wyższe u kobiet niż u mężczyzn (rys. 2).
Rysunek 2. Liczba i współczynniki zachorowalności na czerniaka skóry w Polsce w 2010 roku
Zachorowalność na czerniaka skóry wykazuje tendencję rosnącą u obu płci – współczynnik zachorowalności w ciągu trzech dekad wzrósł prawie 3-krotnie. U obu płci ryzyko zachorowania znajduje utrzymuje na tym samym poziomie – wskaźnik mężczyźni/kobiety w całym okresie jest bliski jedności ( rys. 3).
Rysunek 3. Trendy zachorowalności na czerniaka skóry w Polsce w latach 1980-2010
U obu płci i we wszystkich grupach wiekowych od trzech dekad trwa wzrost zagrożenia czerniakiem skóry. Wśród młodych mężczyzn (20-44 lat) w latach 1980-2010 zachorowalność wzrosła ponad dwukrotnie; wśród mężczyzn w średnim wieku (45-64 lat) obserwowano prawie 3-krotny wzrost zachorowalności; w najstarszej grupie wiekowej przyrost zachorowalności był największy – prawie 5-krotny (rys. 4). Wśród kobiet obserwowano podobne tendencje: ponad 2-krotny wzrost zachorowalności u młodych kobiet, prawie 3-krotny wśród kobiet w średnim wieku i ponad 3-krotny wzrost u najstarszych kobiet (rys. 4).
Rysunek 4. Trendy zachorowalności na czerniaka skóry w Polsce w latach 1980-2010 w wybranych grupach wieku
Przeżycia
Wśród pacjentów, u których zdiagnozowano czerniaka skóry w latach 2000-2002 1-roczne wskaźniki przeżyć wynosiły 80,0% u mężczyzn i 86,8% u kobiet. W latach 2003-2005 wskaźnik przeżyć 1-rocznych uległ nieznacznej poprawie wśród mężczyzn do 82,5%, natomiast wśród kobiet zmniejszył się o 2 punkty procentowe (rys. 5).
Rysunek 5. Wskaźniki 1-rocznych przeżyć względnych u chorych na czerniaka skóry w Polsce
Rysunek 6. Wskaźniki 5-letnich przeżyć względnych u chorych na czerniaka skóry w Polsce
Przeżycia 5-letnie wśród pacjentów z czerniakiem skóry w ciągu pierwszej dekady XXI wzrosły: u mężczyzn o 2 punkty procentowe, natomiast u kobiet poprawa wskaźnika wynosiła 5,6 punktu procentowego (rys. 6).
Polska na tle Europy
Rysunek 7. Porównanie zachorowalności na czerniaka skóry w Polsce i w krajach Unii Europejskiej (27)
W 2010 roku w Polsce częstość zachorowań na czerniaka skóry była u obu płci prawie 2-krotnie niższa niż średnia dla krajów Unii Europejskiej (dane z 2009 roku) u obu płci.
Umieralność
Czerniak skóry powoduje u mężczyzn około 1,4% zgonów, u kobiet 1,2% zgonów nowotworowych (rys. 1).
Rysunek 1. Częstość zgonów na czerniaka skóry w Polsce w 2010 roku
Liczba zgonów z powodu Czerniaka skóry wynosiła w 2010 roku prawie 1200, z czego ponad 600 u mężczyzn i 570 u kobiet (tab. 1).
Tabela 1. Umieralność na czerniaka skóry w Polsce w latach 1965-2010
Większość zgonów z powodu czerniaka skóry występuje po 50 roku życia (około 15 % zgonów odnotowano w młodszym wieku), przy czym około 50% zgonów u mężczyzn i 60% u kobiet odnotowano po 65 roku życia. Najwięcej zgonów u mężczyzn notuje się w 8. dekadzie życia, u kobiet w dziewiątej dekadzie życia. Ryzyko zgonu z powodu tego nowotworu wzrasta wraz z wiekiem począwszy od piątej dekady życia (rys. 2).
Rysunek 2. Umieralność na czerniaka skóry w Polsce w latach 2008-2010 w zależności od wieku
Wzrost umieralności utrzymuje się od się do połowy lat 60. XX wieku u obu płci (rys. 3).
Rysunek 3. Trendy umieralności na czerniaka skóry w Polsce w latach 1965-2010
U mężczyzn umieralność z powodu czerniaka skóry największą dynamikę wykazywała w najstarszej grupie wiekowej (po 65 roku życia). U mężczyzn w średnim wieku wzrost umieralności był nieco słabszy i wyhamował w połowie lat 90 XX wieku. Wśród najmłodszych mężczyzn (20-44) umieralność pozostaje na stałym, niskim poziomie (<1/105). (rys. 4).
W populacji kobiet obserwowano podobne jak u mężczyzn prawidłowości: znaczący wzrost u najstarszych, po okresie wzrostu stabilizacja u kobiet w średnim wieku, i stabilizacja u młodych dorosłych (rys. 4).
Rysunek 4. Trendy umieralności na czerniaka skóry w Polsce w latach 1965-2010 w wybranych grupach wieku
Polska na tle Europy
Umieralność z powodu czerniaka skóry w Polsce jest nieco wyższa niż przeciętna dla Unii Europejskiej (o około 20%) (rys. 5).
Rysunek 5. Porównanie umieralności na czerniaka skóry w Polsce i w krajach Unii Europejskiej (27)
