Zachorowalność
Nowotwory złośliwe jamy ustnej i wargi stanowią u mężczyzn około 4% zachorowań, u kobiet 1% zachorowań (rys. 1).
Rysunek 1. Częstość zachorowań na nowotwory jamy ustnej i gardła w Polsce w 2010 roku
Liczba zachorowań na nowotwory złośliwe wargi, jamy ustnej i gardła wynosiła w 2010 roku około 3670, z czego 2710 u mężczyzn i 960 u kobiet (tab. 1).
Tabela 1. Zachorowalność na nowotwory jamy ustnej i gardła w Polsce w latach 1900-2010
Większość zachorowań na nowotwory złośliwe wargi, jamy ustnej i gardła (89% zachorowań u mężczyzn i 87% zachorowań u kobiet) występuje po 50 roku życia. Ryzyko zachorowania na ten nowotwór wzrasta wraz z wiekiem osiągając szczyt u mężczyzn w siódmej dekadzie życia (około 50/105), natomiast wśród kobiet począwszy od siódmej dekady życia utrzymuje się na wyrównanym poziomie (12-16/105)(rys. 2).
Rysunek 2. Zachorowalność na nowotwory jamy ustnej i gardła w Polsce w latach 2008-2010 w zależności od wieku
Zachorowalność na nowotwory złośliwe wargi, jamy ustnej i gardła mierzona współczynnikiem standaryzowanym wzrastała wśród mężczyzn w początku lat 80. ubiegłego wieku, po czym obserwuje się nieznaczny trend malejący zachorowalności. W populacji kobiet w ciągu ostatnich trzech dekad standaryzowane współczynniki zachorowalności charakteryzowały się tendencją wzrostową (1,6/105 w 1980 roku wobec 2,8/105 w 2010 roku) (rys. 3).
Rysunek 3. Trendy zachorowalności na nowotwory jamy ustnej i gardła w Polsce w latach 1980-2010
Trendy zachorowalności na nowotwory złośliwe wargi, jamy ustnej i gardła wykazują zróżnicowanie w zależności od grupy wiekowej (rys. 4). Wśród mężczyzn w średnim wieku (45-64 lat) po okresie wzrostu zachorowalności (w dekadzie lat 80. XX wieku) nastąpiła stabilizacja zachorowalności na poziomie około 30-33/105. Wśród kobiet w średnim wieku zachorowalność w latach 1980-2010 charakteryzowała się stałą tendencją rosnącą (rys. 4). U mężczyzn w najstarszej grupie wiekowej (powyżej 65 roku życia) wzrost zachorowalności utrzymywał się do połowy lat 80. XX wieku, po czym nastąpił zwrot i rozpoczęła się tendencja spadkowa. W populacji starszych kobiet w ciągu omawianych trzech dekad nie obserwuje się wyraźnego trendu zachorowalności – współczynniki pozostają na stałym poziomie.
Rysunek 4. Trendy zachorowalności na nowotwory jamy ustnej i gardła w Polsce w latach 1980-2010
w wybranych grupach wieku
Przeżycia
Wśród pacjentów, u których zdiagnozowano nowotwory wargi, jamy ustnej i gardła w latach 2000-2002 1-roczne wskaźniki przeżyć wynosiły 70,1% u mężczyzn i 68,6% u kobiet. Wśród mężczyzn wskaźnik przeżyć 1-rocznych wzrósł o ponad 2 punkty procentowe (do 72,4% dla pacjentów zdiagnozowanych w latach 2003-2005). Wśród kobiet roczne przeżycia wzrosły do 70,8% (rys. 5).
Rysunek 5. Wskaźniki 1-rocznych przeżyć względnych u chorych na nowotwory jamy ustnej i gardła w Polsce
Przeżycia 5-letnie wśród pacjentów z nowotworami wargi, jamy ustnej i gardła w ciągu pierwszej dekady XXI wzrosły u mężczyzn z 43,3% do 47,6%, natomiast u kobiet z 44,1% do 49,1% (rys. 6).
Rysunek 6. Wskaźniki 5-letnich przeżyć względnych u chorych na nowotwory jamy ustnej i gardła w Polsce
Polska na tle Europy
W 2010 roku w Polsce częstość zachorowań na nowotwory wargi, jamy ustnej i gardła była u mężczyzn 1,4 razy wyższa niż średnia dla krajów Unii Europejskiej (dane z 2009 roku), natomiast wśród kobiet ta różnica była mniejsza (około 1,2 razy) (rys. 7).
Rysunek 7. Porównanie zachorowalności na nowotwory jamy ustnej i gardła w Polsce i w krajach Unii Europejskiej (27)
Umieralność
Nowotwory złośliwe jamy ustnej i wargi stanowią u mężczyzn około 3% zgonów, u kobiet 1% zgonów nowotworowych (rys. 1).
Rysunek 1. Częstość zgonów na nowotwory jamy ustnej i gardła w Polsce w 2010 roku
Liczba zgonów z powodu nowotworów złośliwych wargi, jamy ustnej i gardła wynosiła w 2010 roku około 2300, z czego ponad 1700 u mężczyzn i około 500 u kobiet (tab. 1).
Tabela 1. Umieralność na nowotwory jamy ustnej i gardła w Polsce w latach 1965-2010
Większość zgonów z powodu nowotworów złośliwych wargi, jamy ustnej i gardła (89,5% zgonów u mężczyzn i 92% zachorowań u kobiet) występuje po 50 roku życia. Ryzyko zgonu z powodu tego nowotworu wzrasta wraz z wiekiem osiągając szczyt u mężczyzn w na przełomie siódmej i ósmej dekady życia (około 30/105), natomiast wśród kobiet ryzyko zgonu gwałtownie wzrasta począwszy od ósmej dekady życia (rys. 2).
Rysunek 2. Umieralność na nowotwory jamy ustnej i gardła w Polsce w latach 2008-2010 w zależności od wieku
Umieralność z powodu nowotworów złośliwych wargi, jamy ustnej i gardła wzrastała wśród mężczyzn od połowy lat 60. do połowy lat 90. ubiegłego wieku, po czym obserwuje się stabilizację umieralności na poziomie około 6/105. W populacji kobiet w całym okresie współczynniki umieralności pozostawały na stałym, niskim poziomie (około 1/105) (rys. 3).
Rysunek 3. Trendy umieralności na nowotwory jamy ustnej i gardła w Polsce w latach 1965-2010
Trendy umieralności z powodu nowotworów wargi, jamy ustnej i gardła wykazują zróżnicowanie grup wiekowych w zależności od płci (rys. 4).
Rysunek 4. Trendy umieralności na nowotwory jamy ustnej i gardła w Polsce w latach 1965-2010
w wybranych grupach wieku
Wśród mężczyzn w średnim wieku (45-64 lat) po okresie wzrostu umieralności (od połowy lat 60. do początku lat 90. XX wieku) nastąpiła stabilizacja zachorowalności na poziomie około 20/105. W latach 1965-2010 wśród kobiet w średnim wieku umieralność charakteryzowała się stałą tendencją rosnącą. U mężczyzn w najstarszej grupie wiekowej (powyżej 65 roku życia) wzrost umieralności utrzymywał się do połowy lat 80. XX wieku, po czym nastąpiła stabilizacja wartości współczynników. W populacji starszych kobiet w ciągu omawianego okresu nie obserwuje się wyraźnego trendu umieralności – współczynniki pozostają na stałym poziomie.
Polska na tle Europy
Częstość zgonów z powodu nowotworów wargi, jamy ustnej i gardła jest w Polsce znacznie wyższa niż przeciętna dla krajów Unii Europejskiej. W Polsce w 2010 roku umieralność z powodu nowotworów wargi, jamy ustnej i gardła wśród mężczyzn była 2,7 razy wyższa niż średnia dla krajów Unii Europejskiej (dane z 2009 roku), wśród kobiet 1,7 razy (rys. 5).
Rysunek 5. Porównanie umieralności na nowotwory jamy ustnej i gardła w Polsce i w krajach Unii Europejskiej (27)
