Na świecie rak żołądka mimo trwającego wiele dekad spadku zachorowalności i umieralności nadal pozostaje czwartym najczęstszym nowotworem i drugą przyczyną zgonów nowotworowych. Różnice w częstości występowania raka żołądka między populacjami są około 10-krotne. Zachorowalność jest szczególnie wysoka we wschodniej części Azji (ponad 40/105), Europie Wschodniej (około 25/105) oraz w Ameryce Środkowej (30/105) i Południowej (20/105).
Nowotwory złośliwe żołądka do początku lat 70. były najczęstszym nowotworem u mężczyzn w Polsce. Malejący trend sprawił, że w końcu pierwszej dekady XXI wieku stały się czwartą co do częstości nowotworową przyczyną zgonu u mężczyzn. W populacji kobiet również notuje się systematyczny spadek zagrożenia – do połowy lat 70. nowotwory żołądka charakteryzowały się najwyższą umieralnością (po czym zostały wyprzedzone przez raka piersi).
Zachorowalność
Udział raka żołądka w zachorowaniach na nowotwory w Polsce zmniejszył się w ciągu ostatnich 4 dekad niemal 3-krotnie. Obecnie nowotwory złośliwe żołądka stanowią u mężczyzn około 5% zachorowań, u kobiet 3% zachorowań (rys. 1).
Rysunek 1. Częstość zachorowań na nowotwory żołądka w Polsce w 2010 roku
Liczba zachorowań na nowotwory złośliwe żołądka wynosiła w 2010 roku około 3400 u mężczyzn i około 1900 u kobiet (tab. 1).
Tabela 1. Zachorowalność na nowotwory żołądka w Polsce w latach 1980-2010
Większość zachorowań na nowotwory złośliwe żołądka występuje po 50 roku życia (93% zachorowań u mężczyzn i 91% zachorowań u kobiet), przy czym około 3/4 zachorowań u obu płci przypada na populację osób starszych (po 65 roku życia) (rys. 2). Ryzyko zachorowania raka żołądka wzrasta z wiekiem, przy czym u mężczyzn jest około 2-3 razy wyższe niż u kobiet. U mężczyzn częstość zachorowań osiąga szczyt w dziewiątej dekadzie życia (około 125/105). Wśród kobiet szóstej ryzyko zachorowania najwyższe wartości osiąga w ósmej - dziewiątej dekadzie życia (40-50/105 ) (rys. 2).
Rysunek 2. Zachorowalność na nowotwory żołądka w Polsce w latach 2008-2010 w zależności od wieku
Zachorowalność na nowotwory złośliwe żołądka mierzona współczynnikiem standaryzowanym zmniejsza się systematycznie i w ciągu ostatnich trzech dekad zmniejszyła się dwukrotnie (u mężczyzn 26/105 w 1980 roku wobec 12/105 w 2010 roku; u kobiet odpowiednio 10/105 wobec 5/105 - rys. 3).
Rysunek 3. Trendy zachorowalności na nowotwory żołądka w Polsce w latach 1980-2010
Trendy zachorowalności na nowotwory złośliwe żołądka w zależności od grupy wiekowej wykazują prawidłowości obserwowane w populacji generalnej - u obu płci, zarówno u osób w średnim wieku jak i u osób starszych częstość zachorowań zmniejszyła się ponad dwukrotnie (rys. 4).
Rysunek 4. Trendy zachorowalności na nowotwory żołądka w Polsce w latach 1980-2010 w wybranych grupach wieku
Przeżycia
Wśród pacjentów, u których zdiagnozowano nowotwory żołądka w latach 2000-2002 1-roczne wskaźniki przeżyć wynosiły 35,2% u mężczyzn i 38,7% u kobiet. W latach 2003-2005 wskaźnik przeżyć 1-rocznych uległ nieznacznej poprawie: wśród mężczyzn do 36,8%, wśród kobiet do 39,0% (rys. 5) zdiagnozowanych.
Rysunek 5. Wskaźniki 1-rocznych przeżyć względnych u chorych na nowotwory żołądka w Polsce
Przeżycia 5-letnie wśród pacjentów z nowotworami żołądka w ciągu pierwszej dekady XXI nieznacznie wzrosły: u mężczyzn z 14,6% do 16,4%, natomiast u kobiet z 18,2% do 19,8% (rys. 6).
Rysunek 6. Wskaźniki 5-letnich przeżyć względnych u chorych na nowotwory żołądka w Polsce
Polska na tle Europy
W 2010 roku w Polsce częstość zachorowań na nowotwory żołądka była u wyższa niż średnia dla krajów Unii Europejskiej (dane z 2009 roku) w przypadku populacji mężczyzn, natomiast wśród kobiet w Polsce zachorowania na nowotwory żołądka rzadsze (rys. 7).
Rysunek 7. Porównanie zachorowalności na nowotwory żołądka w Polsce i w krajach Unii Europejskiej (27)
Umieralność
Nowotwory złośliwe żołądka stanowią u mężczyzn około 7% zgonów, u kobiet 5% zgonów nowotworowych (rys. 1).
Rysunek 1. Częstość zgonów na nowotwory żołądka w Polsce w 2010 roku
Liczba zgonów z powodu nowotworów złośliwych żołądka wynosiła w 2010 roku ponad 5300, z czego prawie 3500 u mężczyzn i około 1900 u kobiet (tab. 1).
Tabela 1. Umieralność na nowotwory żołądka w Polsce w latach 1965-2010
Większość zgonów z powodu nowotworów złośliwych żołądka występuje po 50 roku życia (zaledwie 6% zgonów odnotowano w młodszym wieku). Najwięcej zgonów u mężczyzn notuje się w 8. dekadzie życia, u kobiet na przełomie 8 i 9 dekady. Ryzyko zgonu z powodu tego nowotworu wzrasta wraz z wiekiem począwszy od szóstej dekady życia i najwyższe wartości osiąga po 80 roku życia (około 165/105 u mężczyzn i około70/105) (rys. 2).
Rysunek 2. Umieralność na nowotwory żołądka w Polsce w latach 2008-2010 w zależności od wieku
W całej polskiej populacji trwa długotrwały spadek umieralności z powodu nowotworów złośliwych żołądka: w ciągu ostatnich trzech dekad umieralność wśród mężczyzn zmniejszyła się prawie 4-krotnie, u kobiet 5-krotnie (rys. 3).
Rysunek 3. Trendy umieralności na nowotwory żołądka w Polsce w latach 1965-2010
Umieralność z powodu nowotworów żołądka w grupach wiekowych u obu płci wykazuje podobne tendencje jak w całej populacji: już piątą dekadę trwa spadek częstości zgonów z powodu tego schorzenia (rys. 4).
Rysunek 4. Trendy umieralności na nowotwory żołądka w Polsce w latach 1965-2010 w wybranych grupach wieku
Polska na tle Europy
Częstość zgonów z powodu nowotworów żołądka w Polsce jest wyższa niż przeciętna dla krajów Unii Europejskiej. W Polsce w 2010 roku umieralność z powodu nowotworów żołądka wśród mężczyzn była o około 25% wyższa niż średnia dla krajów Unii Europejskiej (dane z 2009 roku), wśród kobiet o około 10% (rys. 5).
Rysunek 5. Porównanie umieralności na nowotwory żołądka w Polsce i w krajach Unii Europejskiej (27)
