Definicja
Opony wyścielające jamę czaszki i kanał kręgowy zbudowane są z trzech warstw: opony twardej, pajęczej i miękkiej. Oponiaki rozrastając sie pomiędzy blaszkami opony miękkiej i twardej, odpychają mózg, nie naciekając go. Rzadziej oponiaki rozrastając się, naciekają kość lub mózg. Częstość występowania oponiaków wewnątrzczaszkowych waha się pomiędzy 1,5- 3,1/100 tys. populacji.
Nowotwory opon mózgowych, należące do grupy nowotworów układu nerwowego, stanowią specyficzną grupę procesów onkologicznych, w której lokalizacja i charakter rozrostu ma kluczowe znaczenie dla objawów klinicznych i rokowania. Leczenie chirurgiczne guzów układu nerwowego, w przeciwieństwie do innych procesów onkologicznych, zwykle nie może być przeprowadzone zgodnie z zasadą czystości onkologicznej, tzn. usunięciem procesu rozrostowego wraz z marginesem otaczających tkanek; nie pozwala na to bardzo specyficzny charakter tkanki nerwowej mózgu. Pierwotne guzy układu nerwowego rzadko są źródłem przerzutów, a guzy przerzutowe do mózgu stanowią ponad 10% guzów wewnątrzczaszkowych.
Czynniki ryzyka
Wśród wielu czynników mogących mieć wpływ na wystąpienie oponiaków wymienić można uraz głowy, szczególnie przy implementacji ciała obcego, oraz promieniowanie jonizujące. Wpływ pola elektromagnetycznego oraz telefonów komórkowych na częstość występowania oponiaków wewnątrzczaszkowych był analizowany, jednak nie stwierdzono zależności przyczynowo-skutkowej.
Objawy
Nowotwory opon mózgowych nie dają żadnych objawów.
Stadia zaawansowania
Zgodnie z klasyfikacją WHO (2000) guzy opon zostały podzielone na trzy stopnie złośliwości w zależności od ryzyka odrostu oraz stopnia agresywności wzrostu. W większości oponiaki są to guzy łagodne.
Typy morfologiczne
Wraz z rozwojem nieinwazyjnych technik diagnostycznych wzrasta liczba rozpoznawanych przypadkowo oponiaków, w tym oponiaków mnogich. Oponiaki mnogie to guzy o tej samej budowie morfologicznej, występujące u tej samej osoby.
Diagnostyka
Obecnie diagnostyka oponiaków opiera się na badaniu rezonansem magnetycznym i tomografią komputerową. Pomocne jest badanie radiologiczne.
Leczenie
Leczeniem z wyboru oponiaków pozostaje całkowite chirurgiczne usunięcie guza wraz ze zmienioną oponą w miejscu przyczepu guza. Lokalizacja i stosunek guza do otaczających struktur mogą uniemożliwić całkowite usunięcie guza. Zastosowanie radioterapii w leczeniu oponiaków powinno być zarezerwowane dla oponiaków złośliwych, po nieradykalnym usunięciu lub nieoperacyjnych.
Po leczeniu (jakość życia, grupy wsparcia)
Stan pacjentów po leczeniu oponiaków jest uzależniony głównie od stanu wyjściowego chorego, lokalizacji guza, charakteru jego wzrostu oraz sposobu leczenia. Lokalizacja i charakter wzrostu guza mają wpływ na stan neurologiczny chorego, który w większości przypadków (poza przypadkowymi rozpoznaniami) jest przyczyną diagnostyki. Celem leczenia jest poprawa jakości życia chorego oraz radykalne usunięcie guza. Wystąpienie potencjalnych powikłań po leczeniu operacyjnym uzależnione jest głównie od lokalizacji zmiany rozrostowej. Nawet po radykalnym usunięciu oponiaka pacjenci powinni znajdować się pod opieką poradni neurochirurgicznej i mieć wykonywane kontrolne badania obrazowe.
Prewencja
Nie ma znanych metod mogących uchronić przed wystąpieniem oponiaków, poza unikaniem znanych czynników indukujących powstanie nowotworu oraz rozpoczęciem leczenia we wczesnej fazie procesu rozrostowego.
