W związku z odbywającym się 4 lutego Światowym Dniem Walki z Rakiem, zorganizowaliśmy konferencję prasową pod hasłem „Nowotwory – Pandemia i co dalej?”. W tym roku obchodom Dnia Walki z Rakiem towarzyszyło hasło ,,WYRÓWNAĆ SZANSE!"
Przedstawiono cztery zagadnienia ważne z punktu widzenia obciążenia społeczeństwa chorobami nowotworowymi zaczynając od monitorowania, poprzez profilaktykę aż do działań obywatelskich.
W odpowiedzi na zaproponowany przez Amerykanów Cancer Moonshoot, zespół naukowców z wielu krajów europejskich, w tym Polski, razem z Dr n.med. Urszulą Wojeciechowską opublikował Europejski Cancer Groundshot w Lancet. Jego przesłaniem jest wizja Europy 70:35, czyli w 2035 roku średnie 10-letnie przeżycie powinno wynosić 70%.
Realizacja tego trudnego zadania będzie zdaniem ekspertów możliwa dzięki danym z dobrze prowadzonych rejestrów nowotworowych, pozwalających ocenić rozmiar zjawiska i monitorować postęp.
W trakcie konferencji poruszyliśmy cztery ważne tematy, które przedstawili nam znakomici eksperci.
Dr n. med. Urszula Wojciechowska przedstawiła najnowszy projekt realizowany przez nasz zespół, pt. „Krajowy Rejestr Nowotworów – i co dalej?”
Wyjaśniła, że nowoczesne technologie informatyczne szeroko wykorzystywane w sektorze medycznym przynoszą wiele korzyści wszystkim użytkownikom systemu ochrony zdrowia w Polsce. Cyfryzacja systemów medycznych umożliwia gromadzenie coraz większych zasobów danych, ich łączenie i wykorzystanie do analiz.
Jedną z unikalnych medycznych baz danych jest baza Krajowego Rejestru Nowotworów, który został przekształcony w najnowocześniejszy rejestr medyczny w Polsce w ramach realizacji projektu pn. „Budowa nowoczesnej platformy gromadzenia i analizy danych z Krajowego Rejestru Nowotworów oraz onkologicznych rejestrów narządowych, zintegrowanej z bazami świadczeniodawców leczących się onkologicznie (e-KRN+)” (finansowanego z funduszy UE).
Projekt e-KRN+ pozwolił zbudować wspólne środowisko dla wielu rejestrów onkologicznych, w tym rejestrów narządowych (jakościowych), z możliwością zasilania danymi bezpośrednio z systemów szpitalnych bez angażowania czasu lekarzy poświęcanego na wypełnianie formularzy zgłoszenia nowotworów. Pierwszym rejestrem narządowym utworzonym w trakcie projektu jest Polski Rejestr Onko-Hematologiczny – PROH, który pozwoli w krótkiej perspektywie ocenić epidemiologię nowotworów hematologicznych w całej populacji pacjentów.
System e-KRN+ został wyposażony w liczne walidacje (na podstawie rekomendacji instytucji międzynarodowych w tym zakresie), które podnoszą wiarygodność danych w KRN.
Wizytówką systemu jest portal informacyjny e-KRN+ (https://onkologia.org.pl/pl), który oferuje szeroki zakres informacji o chorobach nowotworowych oraz raportów, dotyczących występowania nowotworów złośliwych w populacji Polski. Celem europejskiego Cancer Groundshot jest zmniejszenie obciążenia chorobami nowotworowymi społeczeństw.
Pandemia zaburzyła dotychczasowe trendy, co przedstawiła prof. Joanna Didkowska prezentując najnowszy raport KRN.
Prof. Joanna Didkowska omówiła temat „Nowotwory – pandemia i co dalej?”, w którym interpretowała statystyki dotyczące nowotworów w 2020 roku w stosunku do roku poprzedzającego pandemię. Przekazała, że nastąpił spadek liczby zachorowań o 12908 u mężczyzn i o 12129 u kobiet (łącznie o 15%), przy stosunkowo niewielkiej różnicy liczby zgonów w porównaniu z poprzednim rokiem (o 453 u kobiet). Obserwowany w 2020 roku spadek liczby zachorowań na nowotwory złośliwe, widoczny dla większości lokalizacji, prawdopodobnie został spowodowany odraczaniem diagnozy, związanym z pandemią COVID-19 oraz z innymi ograniczeniami, wynikającymi z restrykcji pandemicznych (np. przekształcanie szpitali i oddziałów w jednostki jednoimienne).
Obserwowaliśmy w 2020 roku załamanie w realizacji populacyjnych programów przesiewowych, co było charakterystyczne dla większości krajów europejskich i USA. Administracyjne ograniczenie dostępu do badań (marzec-maj 2020), obawy przed kontaktami z placówkami ochrony zdrowia oraz system zdalnych porad mogły wpłynąć na odroczenie diagnozy nowotworu. Prognozowana liczba zachorowań, nie uwzględniająca pandemii wyniosła w 2020 roku około 177 tys.
W 2020 roku zachorowanie na COVID-19 u chorych onkologicznych wiązało się ze zwiększonym ryzykiem zgonu. W roku pandemicznym pośród niemal 41,5 tys. zgonów z powodu COVID-2019 aż 17% dotyczyło chorych onkologicznych. Najwięcej zgonów w tej grupie wystąpiło u chorych na nowotwory płuca (21%). Zgony z powodu COVID-19 występowały częściej u pacjentów z niedawno rozpoznaną chorobą nowotworową.
W Polsce widoczne są znaczne różnice geograficzne dotyczące możliwości wyleczenia.
W województwach dolnośląskim, kujawsko-pomorskim, warmińsko mazurskim i wielkopolskim wskaźniki przeżyć były niższe o 5-6 punktów procentowych niż w województwach mazowieckim i pomorskim. Średni wskaźnik przeżyć dla nowotworów ogółem dla mężczyzn wynosił 51,6%, dla kobiet 58,9%.
Morbum evitare quam curare facilius est.
~Hipokrates
Już Hipokrates wskazywał, że lepiej zapobiegać niż leczyć. Edukacja w zakresie profilaktyki pierwotnej jest najtańszym i najskuteczniejszym sposobem ograniczania obciążenia chorobami nowotworowymi. Mgr Elwira Gliwska przedstawiła efekt współpracy z Międzynarodową Agencją Badań nad Rakiem, którym jest polska wersja narzędzia edukacyjnego dla przyszłych liderów ochrony zdrowia.
Mgr Elwira Gliwska przedstawiła interaktywny kurs e-learningowy, dotyczący profilaktyki nowotworów, na podstawie Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem, prowadząc wykład nt. „Nowotwory – edukacja w zakresie profilaktyki pierwotnej”. Przybliżyła temat Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem (EKWzR) wyjaśniając, że jest to zestaw 12 prostych zaleceń dotyczących stylu życia, które może wprowadzić każdy z nas, aby ograniczyć swoje ryzyko zachorowania na nowotwór. Darmowy interaktywny kurs online przygotowany przez Międzynarodową Agencję Badań nad Rakiem pozwala szczegółowo zapoznać się z rekomendacjami zawartymi w kodeksie i jest obecnie dostępny w wersji polskiej. Ponadto uczestnicy kursu otrzymują dostęp do dodatkowego zestawu 12 modułów edukacyjnych, w których omawiane są najnowsze dowody naukowe, mity i kontrowersje związane z profilaktyką nowotworów. Kurs kończy się testem, którego zaliczenie pozwala na uzyskanie certyfikatu znajomości zagadnień z zakresu profilaktyki nowotworów. Cały kurs jest obecnie dostępny za darmo w wersji polskiej. Mamy nadzieję, że będzie stanowił cenne narzędzie w edukacji społeczeństwa na temat profilaktyki nowotworów. Zapraszamy do udziału: https://learning.iarc.fr/edp/pl/courses/cpe/
Rak płuca jest w Polsce ogromnym wyzwaniem i dlatego unikanie narażenia na dym tytoniowy zostało zawarte w pierwszym i drugim zaleceniu Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem. Ale palenie to nie tylko szkody zdrowotne, to również ogromne zanieczyszczenie środowiska.
Ostatni prelegent naszej konferencji prasowej dr n. med. Krzysztof Przewoźniak przybliżył wchodzącą w życie Europejską Inicjatywę Obywatelską – środowisko i pierwsze pokolenie wolne od tytoniu. W interesujący sposób ukazał, że używanie tytoniu jest najczęstszą, ale możliwą do uniknięcia przyczyną zgonów na świecie. Nie wszyscy jednak wiedzą, że działania przemysłu tytoniowego i używanie tytoniu przyczynia się do poważnego zanieczyszczenia powietrza i degradacji środowiska naturalnego. Oto kilka faktów:
- Palenie tytoniu to emisja 20 milionów ton tlenku węgla do atmosfery.
- Niedopałki papierosów to jedna z głównych przyczyn pożarów setek tysięcy kilometrów lasów i zanieczyszczenia akwenów wodnych.
- Ich biodegradacja może trwać nawet 25 lat.
- Skutkiem produkcji bibułek i filtrów, wykonanych z celulozy, jest masowa wycinka lasów.
- Używanie nawozów i innych chemikaliów podczas uprawy i produkcji tytoniu przyczynia się do zanieczyszczenia gleby i wody.
Europejska Inicjatywa Obywatelska „Pierwsze Pokolenie i Środowisko Wolne od Tytoniu” chce temu przeciwdziałać, promując ideę zaprzestania sprzedaży wyrobów tytoniowych i wyrobów zawierających nikotynę obywatelom urodzonym po 2010 r., tworząc europejską sieć plaż, akwenów wodnych i parków narodowych wolnych od tytoniu, zwiększając liczbę i powierzchnię miejsc wolnych od używania tytoniu, e-papierosów i tytoniu podgrzewanego, eliminując reklamy, promocję i lokowanie produktów tytoniowych w mediach audiowizualnych i społecznościowych, zwiększając finansowanie projektów badawczych i rozwojowych dotyczących prewencji i leczenia chorób odtytoniowych. Aby podjąć działania legislacyjne w Parlamencie Europejskim, konieczne jest zebranie w Unii Europejskiej 1 milion głosów wsparcia dla ww. inicjatywy do 16 stycznia 2024 r. (w Polsce co najmniej 36 660). Można to zrobić na stronie projektu: https://eci.ec.europa.eu/029/public/. Apelujemy o aktywne wsparcie i promocję naszej inicjatywy oraz zapraszamy do współpracy.
Podpisz i Ty!
Serdecznie dziękujemy ekspertom, dziennikarzom i gościom, którzy brali udział w naszej konferencji!
Nasi eksperci:
Dr n. med. Urszula Wojciechowska, adiunkt w Krajowym Rejestrze Nowotworów. Epidemiolog, data scientist. Współautorka rocznego biuletynu „Nowotwory złośliwe w Polsce”. Pionierka badań przeżywalności na choroby nowotworowe w Polsce. Kierownik projektu e-KRN+.
Dr hab. n. med. Joanna Didkowska, Kierownik Krajowego Rejestru Nowotworów, kierownik Zakładu Epidemiologii i Prewencji Pierwotnej Nowotworów. Epidemiolog. Od wielu lat zajmuje się analizą epidemiologiczną i monitorowaniem sytuacji epidemiologicznej w zakresie nowotworów złośliwych w Polsce. Jest współautorem rocznego biuletynu dotyczącego nowotworów złośliwych w Polsce (Nowotwory złośliwe w Polsce). Członek Komitetu Zdrowia Publicznego Polskiej Akademii Nauk.
Mgr Elwira Gliwska, dietetyczka kliniczna, edukatorka zdrowotna, specjalistka w Zakładzie Epidemiologii i Prewencji Pierwotnej Nowotworów. Od 3 lat zajmuje się pracą naukową w dziedzinie profilaktyki pierwotnej nowotworów i jakości życia pacjentów onkologicznych. Członkini Young Health Forum Gastein, reprezentantka European Assosiation for the Study of Obesity, członkini POLSPEN, narodowy punkt kontaktowy European Network for Dietetic Students (ENDiets), doktorantka Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego.
Dr n. med. Krzysztof Przewoźniak, socjolog zdrowia i medycyny, specjalista w zakresie epidemiologii i prewencji chorób cywilizacyjnych oraz promocji zdrowia. Członek zarządu European Network for Smoking and Tobacco Prevention.
