Typy morfologiczne
Mikroskopowo najczęstszym nowotworem tej okolicy jest rak płaskonabłonkowy, zwykle o wysokim (mniej złośliwy) lub pośrednim stopniu zróżnicowania. Występują też raki gruczołowe (najczęściej w zatoce szczękowej) oraz raki typu nosogardłowego (zwykle w zatoce sitowej, rzadziej szczękowej). Spośród nowotworów nienabłonkowych zatoki oboczne nosa mogą stanowić punkt wyjścia mięsaków kości, mięsaków tkanek miękkich oraz chłoniaków. Nowotwory te do rozpoznania wymagają diagnostyki i leczenia specyficznego.
Najczęstszym umiejscowieniem raka zatok obocznych nosa jest zatoka szczękowa. Rzadziej punktem rozpoczęcia choroby jest zatoka sitowa, a tylko wyjątkowo zatoka czołowa lub klinowa. Naturalny przebieg choroby raka zatok obocznych nosa cechuje głównie wzrost miejscowy o różnej szybkości. Przerzuty do węzłów chłonnych szyi są bardzo rzadkie (poza rzadko występującymi rakami typu nosogardłowego), podobnie jak przerzuty odległe. Z racji umiejscowienia wzrost nowotworu stosunkowo szybko prowadzi do zajęcia i zniszczenia kości. W przypadku raka zatoki szczękowej charakterystyczne jest zajęcie struktur sąsiadujących, takich jak oczodół, dół skrzydłowo-podniebienny, dół podskroniowy i wreszcie podstawa czaszki. Zajęcie przez chorobę podstawy czaszki i oczodołu jest także charakterystyczne dla raka zatoki sitowej.
