Diagnostyka
Ustalenie rozpoznania choroby, jej zaawansowania i dalszego leczenia rozpoczyna rozmowa z lekarzem i uważne badanie lekarskie. U młodych mężczyzn jest to najczęstszy nowotwór złośliwy. Jeśli do specjalisty zgłasza się młody mężczyzna z bardzo nasilonymi objawami choroby nowotworowej i licznymi przerzutami - zawsze należy zbadać jądra. Szybie wykrycie guza jądra w takich przypadkach może uratować życie.
Po stwierdzeniu guza jądra chory jest kierowany na USG jąder (badanie sondą ultrasonograficzną, ukazujące wewnętrzną strukturę jąder); badanie jest bezbolesne i nieinwazyjne, jak również nieszkodliwe dla jąder.
W przypadku stwierdzenia guza jądra chory jest kierowany do chirurgicznego usunięcia jądra – orchidektomii. Biopsja jądra przez mosznę jest błędem. Po orchidektomii struktura guza i jądra jest oceniana pod mikroskopem – jest to badanie histopatologiczne, które pozwala na ustalenie rozpoznania typu nowotworu oraz jego zaawansowania miejscowego. Zatem usunięcie jądra jest nie tylko elementem leczenia ale także diagnostyki. Od usunięcia jądra można odstąpić w wyjątkowych przypadkach, gdy stan chorego jest ciężki a rozpoznanie nie budzi wątpliwości i konieczne jest szybkie inne leczenie.
Tomografia komputerowa klatki piersiowej, jamy brzusznej i miednicy jest badaniem koniecznym do ustalenia dalszego postępowania. Celem jest uwidocznienie ewentualnych przerzutów do regionalnych węzłów chłonnych lub przerzutów odległych. Bez tego badania nie jest możliwe ustalenie stopnia zaawansowania choroby i dalszego postępowania. Jest to badanie wykonywane z wykorzystaniem promieniowania jonizującego i kontrastu dożylnego. W wybranych przypadkach – gdy choroba jest bardzo zaawansowana lub istnieją niepokojące objawy wykonuje się także tomografię mózgu. Badanie tomograficzne służy także późniejszej ocenie postępów leczenia oraz monitorowaniu pacjentów po leczeniu w celu wykrycia ewentualnego nawrotu. Zgodnie z aktualnym stanem wiedzy pozytronowa tomografia emisyjna (PET-CT) nie odgrywa roli w diagnostyce pacjentów po orchidektomii. Jest to metoda, którą można wykorzystać w wybranych przypadkach do oceny wyników leczenia pacjentów z nasieniakiem jądra. MRI, inaczej NMR to obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego. Jest to metoda alternatywna wobec tomografii komputerowej i jest szczególnie pomocna przy podejrzeniu przerzutów w mózgu lub rdzeniu kręgowym. Badanie nie naraża na szkodliwe promieniowanie lecz trwa znacznie dłużej niż tomografia komputerowa. Jest też badaniem kosztowniejszym.
W diagnostyce konieczne jest też seryjne (przed i po orchidektomii) oznaczanie biologicznych markerów nowotworowych. Są to substancje wydzielane do krwi przez guz nowotworowy. Ich oznaczenie jest konieczne do określenia stopnia zaawansowania (cecha S) a co za tym idzie - ustalenia właściwego leczenia i rokowania. Spadek markerów nowotworowych po leczeniu oznacza sukces terapeutyczny a ponowny wzrost może odpowiadać nawrotowi choroby. W nowotworach zarodkowych następujące biologiczne markery nowotworowe odgrywają istotną rolę:
- Podjednostka beta gonadotropiny kosmówkowej (βHCG). Jest zawsze i w znacznych ilościach wydzielana przez kosmówczakoraka. Może, ale nie musi być wydzielana przez raka zarodkowego t. dorosłych i nasieniaka typowego.
- Alfafetoproteina płodowa (AFP). Jest zawsze i w znacznych ilościach wydzielana przez raka zarodkowego typu dziecięcego. Może (ale nie musi) być wydzielana przez raka zarodkowego t. dorosłych. Nasieniak typowy nigdy nie wydziela tej substancji a stwierdzenie wysokiego stężenia AFP u pacjenta pozwala na rozpoznanie nienasieniaka, nawet jeśli w preparacie histopatologicznym stwierdzano wyłącznie nasieniaka typowego.
- Dehydrogenaza mleczanowa (LDH). Najmniej specyficzny marker. Jednak aktywność tego enzymu jest konieczna do ustalenia grupy rokowniczej. Najwyższe aktywności tego enzymu występują u chorych z nasieniakiem.
Dopiero wykonanie kompletu omówionych badań pozwala na postawienie rozpoznania choroby i ustalenie stopnia zaawansowania. Precyzyjne ustalenie rozpoznania typu nowotworu, jego zaawansowania oraz grupy rokowniczej w przypadku choroby uogólnionej jest niezbędne do opracowania prawidłowego schematu leczenia.
