Stadia zaawansowania
Do oceny zaawansowania procesu nowotworowego guza zarodkowego jądra stosuje się klasyfikację TNM Międzynarodowej Unii do Walki z Rakiem (UICC). Obecnie obowiązuje 7. edycja z 2009 roku.
System klasyfikacji TNM dla nowotworu zarodkowego jądra składa się z czterech składowych:
- T (od ang. tumor, czyli guz pierwotny) – cechy guza pierwotnego. Ocenia się naciekanie naczyń w obrębie guza oraz przylegających do jądra narządów (na przykład osłonki jądra, najądrza, powrózka nasiennego, moszny);
- N (od ang. node, czyli węzeł chłonny) – brak lub obecność oraz rozległość przerzutu do regionalnych węzłów chłonnych. W przypadku nowotworu jądra węzły regionalne leżą na tylnej powierzchni jamy brzusznej, blisko kręgosłupa i przebiegających tam wielkich naczyń. Jest to tak zwana przestrzeń zaotrzewnowa. W pierwszej kolejności zajmowane są węzły chłonne na wysokości nerek (tak zwane węzły własne jądra). Nowotwór jądra wyjątkowo rzadko zajmuje węzły pachwinowe. Ten niezwykły sposób powstawania przerzutów węzłowych wiąże się z rozwojem jądra, które powstaje głęboko w brzuchu a następnie schodzi do moszny pociągając za sobą w dół naczynia krwionośne i chłonne.
- M (od ang. metastasis, czyli przerzut) – obecność przerzutów odległych do narządów (na przykład płuc, wątroby, kości, mózgu) lub węzłów innych niż regionalne (np. węzłów w obrębie klatki piersiowej, w okolicy nadobojczykowej, czy w pachwinie).
- S (od ang. serum – surowica) – cecha zależna od stężenia biologicznych markerów nowotworowych w surowicy krwi. Biologiczne markery zostaną omówione poniżej.
Zależnie od ustalonego stopnia zaawansowania w skali TNM ustala się stopień zaawansowania klinicznego. Wyróżnia się kilka stopni zaawansowania w zależności od etapu rozwoju procesu nowotworowego i związanego z tym rokowania pacjenta. Stopień „0” oznacza, że nowotwór zajmuje wyłącznie kanaliki nasienne w jądrze i jeszcze nie nacieka żadnych struktur narządu. Na tym etapie rokowanie jest doskonałe. Zaś stopień „IIIC” – najwyższy – oznacza, że proces nowotworowy jest bardzo zaawansowany a rokowanie gorsze. Zatem – im niższy stopień zaawansowania, tym rokowanie jest lepsze a leczenie mniej intensywne.
Po chirurgicznym usunięciu zmienionego jądra pacjenci z nowotworem zarodkowym, u których choroba rozprzestrzeniła się z krwią lub chłonką po organizmie (zajęte są węzły chłonne lub obecne są przerzuty odległe) po wykonaniu wymaganych badań są kwalifikowani do odpowiedniej grupy rokowniczej. Pacjentów, u których nie ma cech rozsiewu choroby nowotworowej po usunięciu jądra nie włącza się do tego podziału. Stworzono trzy grupy rokownicze. W podziale tym uwzględnia się następujące fakty:
- Im wyższy poziom biologicznych markerów nowotworowych, tym generalnie rokowanie jest trudniejsze. Stężenia alfafetoproteiny płodowej, gonadotropiny kosmówkowej oraz aktywność dehydrogenazy mleczanowej podzielono na cztery grupy: od S0- wszystkie markery w normie do S3 – jeden z markerów, dwa lub wszystkie znacznie powyżej normy. S1 i S2 to pośrednie stężenia markerów.
- Wiadomo, że przerzuty do narządów innych niż płuca (mózg, wątroba, kości) utrudniają wyleczenie pacjenta.
- Nowotwory zarodkowe u mężczyzn zwykle powstają w jądrach. Bardzo rzadko nowotwór ten może jednak powstać w innej lokalizacji, ale zawsze w linii środkowej ciała. Wiadomo, że nowotwór, który powstał w klatce piersiowej leczy się trudniej od innych nowotworów zarodkowych.
- Pacjentów z czystym nasieniakiem przydziela się wyłącznie do grupy o rokowaniu dobrym lub pośrednim. Nowotwory zarodkowe o innej budowie dzieli się już na trzy grupy.
Ustalenie stopnia zaawansowania oraz grupy rokowniczej jest konieczne do prawidłowego przeprowadzenia leczenia.
