Po leczeniu – rehabilitacja
Naturalny przebieg choroby nowotworowej narządów głowy i szyi oraz leczenie z tego powodu mają, szczególnie w przypadkach zaawansowanych, wyjątkowo negatywny wpływ na jakość życia, głównie z przyczyn kosmetycznych i czynnościowych, co przekłada się na trudności w adaptacji pacjenta do nowej sytuacji po okaleczeniu przez zabieg czy radioterapię. Chorzy poddawani usunięciu krtani wymagają intensywnej rehabilitacji przez specjalistę foniatrii z zamysłem wykształcenia mowy przełykowej oraz ciągłej pomocy psychologicznej z powodu skutków utraty funkcji głosu. Obecnie liczba wykonywanych okaleczających zabiegów, w tym usunięcia krtani, uległa ograniczeniu w wyniku rutynowego stosowania metod leczenia oszczędzającego narządy. Ponadto w ostatnich latach obserwowany jest spektakularny postęp w zakresie technik chirurgii odtwórczej, który umożliwia natychmiastowe odtworzenie nawet rozległych ubytków tkankowych, przekładające się na poprawę efektu kosmetyczno-czynnościowego. Niezależnie od tego faktu chorzy po szerokich zabiegach w obszarze narządów głowy i szyi, w tym również po operacjach węzłów chłonnych, wymagają systematycznej, intensywnej rehabilitacji ruchowej dotyczącej także funkcji kończyn górnych.
Rehabilitacja powinna dotyczyć również chorych z nasilonymi późnymi reakcjami popromiennymi, które zwykle mają charakter nieodwracalny, a w skrajnych przypadkach wymagają pomocy chirurga. Na przykład zwłóknienie tkanek po radioterapii powoduje utratę ich elastyczności, co z kolei przekłada się na zaburzenia w czynności narządów głowy i szyi, a także kończyn górnych. Innym typowym przykładem jest wysychanie śluzówek (kserostomia), będące skutkiem uszkodzenia funkcji wydzielniczej gruczołów ślinowych. Zjawisko to, oprócz dyskomfortu chorego i utrudnienia przyjmowania pokarmów, powoduje problemy stomatologiczne i narastającą podatność na nawracające infekcje. W takich sytuacjach chorzy muszą systematycznie korzystać ze specjalistycznej opieki stomatologicznej.
Podstawową jednak metodę ograniczania nasilenia odczynów popromiennych stanowi postęp technologiczny dokonujący się w radioterapii, którego jednym z głównych celów jest poprawa ochrony zdrowych tkanek.
Skutki leczenia onkologicznego wymagające wdrożenia działań rehabilitacyjnych narastają proporcjonalnie do stopnia zaawansowania nowotworu w chwili rozpoznania. Dlatego ważne jest dążenie do wykrywania nowotworów w jak najbardziej wczesnych stadiach rozwoju.
