Leczenie
Sposób leczenia mięsaka Kaposiego zależy od zaawansowania choroby i stanu ogólnego chorego. Do grupy dobrego rokowania należą chorzy z niezajętymi narządami wewnętrznymi, ze zmianami ograniczonymi do skóry lub z niewielkimi zmianami na śluzówkach jamy ustnej, z wydolnym układem odpornościowym lub dotychczas nieleczeni antyretrowirusowo (przeciwko HIV).
W wyborze odpowiedniej metody leczenia pomocny jest podział na stadia zaawansowania choroby przedstawiony w tabeli 1.
W postaci epidemicznej niezależnie od stopnia zaawansowania konieczna jest skuteczna terapia antyretrowirusowa. Zmiany w stopniu I i II (tabela 1) często ulegają samoistnej remisji wraz ze wzrostem liczby komórek układu immunologicznego. Jedynie w momencie rozpoczynania leczenia antyretrowirusowego wskazane może być krótkotrwałe leczenie chemioterapią w celu uniknięcia nasilenia się zmian nowotworowych, w przebiegu tak zwanego zespołu rekonstytucji immunologicznej – polegającego na częstszym i bardziej nasilonym występowaniu zakażeń oportunistycznych w początkowym etapie leczenia.
W postaci jatrogennej mięsaka Kaposiego, niezależnie od stadium zaawansowania, w pierwszej kolejności należy rozważyć możliwość zmiany leczenia na inne. Taka modyfikacja może spowodować remisję ognisk nowotworowych bez dodatkowej interwencji.
W stopniu I zaawansowania mięsaka Kaposiego, w wypadku pojedynczych ognisk na skórze możliwe jest chirurgiczne usunięcie zmian lub zastosowanie innych metod leczenia miejscowego (Tab. 2). Jeżeli ogniska mięsaka Kaposiego nie wykazują dynamiki, możliwa jest również tylko obserwacja chorego.
W II stopniu zaawansowania choroby stosowane są metody leczenia wymienione w tabeli 2, u niektórych chorych z szybką progresją zmian można rozważać leczenie systemowe, czyli za pomocą chemioterapii. W bardziej zaawansowanych stopniach preferowane jest leczenie systemowe.
Wystąpienie uogólnionego rozsiewu mięsaka Kaposiego u pacjentów zakażonych wirusem HIV i leczonych dotychczas antyretrowirusowo wskazywać może na konieczność szybkiej zmiany kombinacji leków antyretrowirusowych. U tych pacjentów można się spodziewać również obecności infekcji oportunistycznych (występujących tylko przy bardzo obniżonej odporności) i występowania działań niepożądanych po zastosowaniu chemioterapii. Dlatego leczenie systemowe tych postaci mięsaka Kaposiego wymaga szczególnej ostrożności oraz ścisłej współpracy lekarzy chorób zakaźnych i onkologów.
Ogniska narządowe mięsaka Kaposiego są w większości niemożliwe do zmierzenia w standardowych badaniach obrazowych, a zmiany skórne mogą nie zmniejszać się podczas leczenia, a jedynie zmiana ich zabarwienia, kształtu lub koloru może wskazywać na remisję choroby. Aktualne kryteria oceny odpowiedzi na leczenie w mięsaku Kaposiego przedstawiono w tabeli 3.
Tabela 2. Metody leczenia miejscowego mięsaka Kaposiego.
|
Resekcja chirurgiczna ognisk nowotworu. |
Wycięcie pojedynczych zmian w skórze, resekcja zmian narządowych zagrażających życiu, mogących powodować krwawienie, niedrożność lub wgłobienie. |
|
Krioterapia. Resekcja z użyciem lasera |
Leczenie powierzchownych, niewielkich ognisk na skórze . |
|
Radioterapia. |
Odsetek obiektywnych odpowiedzi do 90%. Większa skuteczność względem nowo pojawiających się zmian niż starych ognisk; wskazana u chorych z ograniczonym miejscowo mięsakiem Kaposiego. |
|
Alitrentinoina (kwas 9-cis-retinowy) 0,1% żel stosowany na powierzchowne zmiany nowotworowe. |
U chorych HIV(+) po 12 tygodniach stosowania obserwowano 35-37% odpowiedzi obiektywnych. |
|
Winblastyna podawana doguzowo (0,1 mg). Imiquimod – maść stosowana miejscowo. |
Wskazane w postaci klasycznej z obecnością pojedynczych zmian skórnych o niewielkiej dynamice wzrostu, odsetek odpowiedzi 20-90%. |
Tabela 3. Kryteria oceny odpowiedzi na leczenie w mięsaku Kaposiego.
|
Całkowita remisja (CR). |
Ustąpienie wszystkich ognisk nowotworu i towarzyszącego im obrzęku, utrzymujące się co najmniej 4 tygodnie. |
|
Częściowa remisja (PR). |
Zmniejszenie o ponad 50% liczby lub wielkości zmian skórnych i śluzówkowch trwające co najmniej 4 tygodnie, bez pojawienia się nowych zmian lub obrzęku; spłaszczenie się ponad 50% naciekowych zmian skórnych. |
|
Stabilizacja (SD). |
Niespełnione kryteria PR lub PD. |
|
Progresja choroby (PD) |
Wzrost o ponad 25% wymiaru dotychczasowych ognisk nowotworu; pojawienie się nowych zmian chorobowych lub zmiana charakteru ponad 25% istniejących zmian z płaskich w naciekowe; powiększenie się lub pojawienie obrzęku i/lub wysięku towarzyszącego zmianom nowotworowym. |
