Leczenie
W ostatnich latach nastąpił znaczny postęp w zakresie metod terapeutycznych nowotworów złośliwych prącia. Medycyna i sposoby leczenia poczyniły ogromny krok naprzód. Metody chirurgiczne rozwinęły techniki mikroskopowe, odkryto użyteczność laserów, a także więcej wiadomo o dobroczynnym skutku promieniowania.
Po zdiagnozowaniu i sklasyfikowaniu raka prącia zespół lekarzy zajmujących się nowotworem przedyskutuje razem z pacjentem wszystkie możliwe opcje lecznicze. Do głównych form terapii, które mogą zostać zalecone, należą:
- leczenie chirurgiczne,
- radioterapia,
- chemioterapia.
Leczenie chirurgiczne
Leczenie chirurgiczne należy do głównych metod leczniczych niemal każdego typu raka prącia, jednak niekiedy konieczne może okazać się użycie promieniowania – albo zamiast operacji, albo oprócz niej. Chemioterapia najczęściej stosowana jest wówczas, gdy stwierdza się przerzuty.
Celem zespołu onkologicznego jest efektywne leczenie nowotworu z jednoczesnym uwzględnieniem zachowania wyglądu i funkcji prącia. Jeśli rak nie może zostać wyleczony, celem nadrzędnym może stać się jego usunięcie lub zniszczenie, aby zapobiec rozrastaniu się nowotworu, przerzutowaniu czy też nawrotowi choroby. Czasami leczenie sprowadza się do złagodzenia objawów, takich jak krwawienia czy ból, nawet jeśli choroba nie zostanie wyleczona.
Jeśli rak został odkryty dostatecznie wcześnie, nowotwór można wyleczyć bez usuwania całości lub części prącia wraz z nowotworem. Jeżeli natomiast diagnozę postawiono w zaawansowanym stadium, może nastąpić bardziej radykalne leczenie. Zespół leczący omawia z pacjentem wszystkie opcje, aby zapewnić szansę na jak najlepsze wyleczenie przy zachowaniu optymalnej liczby tkanek. Pacjenci, u których rak wrósł głęboko w prącie, zazwyczaj wymagają usunięcia także pobliskich węzłów chłonnych w celu określenia, czy doszło do przerzutów. Zamiast usuwać wszystkie węzły chłonne pachwiny, niektórzy lekarze preferują wykonanie biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej (pobranie igłą komórek z podejrzanych węzłów chłonnych), o czym także szeroko dyskutuje się. Stosowanych jest kilka poniższych technik operacyjnych.
Obrzezanie
Podczas zabiegu usuwany jest napletek oraz skóra pod nim. Metoda często powoduje usunięcie nowotworów ograniczonych do napletka. Ponadto obrzezanie wykonuje się w celu usunięcia napletka przed napromieniowaniem prącia. Promieniowanie może spowodować opuchliznę i zaciśnięcie napletka, co mogłoby przyczynić się do powstania innych problemów.
Proste wycięcie guza
Tkankę rakową wycina się nożem chirurgicznym wzdłuż długiej osi prącia, z niewielkim marginesem zdrowej skóry. Jeżeli nowotwór jest niewielki, pozostała skóra może z powrotem zostać zaszyta. Jest to równoznaczne z pobraniem materiału do badania mikroskopowego.
Z kolei w zabiegu szerokiego miejscowego cięcia tkanka nowotworowa jest usuwana wzdłuż długiej osi prącia z dużym marginesem zdrowych tkanek wokół (nazywamy to szerokim marginesem). Usunięcie zdrowych tkanek jeszcze bardziej zmniejsza prawdopodobieństwo zachowania jakiejkolwiek komórki nowotworowej. Jeżeli zostało zbyt mało skóry, aby zakryć wycięty obszar, pobiera się skórę z innego obszaru ciała w celu wytworzenia łaty pokrywającej wskazany obszar.
Chirurgia laserowa
Wykorzystana zostaje wiązka lasera powodująca wyparowanie/spalenie komórek nowotworowych. Metoda bardzo przydatna, szczególnie w leczeniu raka płaskonabłonkowego in situ (zajmującego tylko powierzchowne warstwy skóry) oraz cienkich, bardzo płytkich raków podstawnokomórkowych.
Kriochirurgia
Powoduje zamrożenie komórek rakowych przy użyciu zgłębnika z ciekłym azotem. Metoda wykorzystywana do leczenia rzadkich typów raka płaskonabłonkowego żołędzi.
Częściowa lub całkowita penektomia
Jest to operacja częściowej lub całkowitej amputacji (usunięcia) prącia. Uchodzi za najbardziej efektywną metodę leczenia raka, który wrósł głęboko w prącie. Celem jest usunięcie raka w całości. Aby wykonać operację, chirurg musi usunąć także część prawidłowo wyglądającego prącia. Chirurg będzie próbował zostawić tak wiele tkanki, jak to tylko możliwe. Zabieg nazywamy częściową penektomią tylko wtedy, gdy usunięty zostaje sam koniec prącia (oraz niewielka ilość sąsiadujących tkanek).
Jeśli natomiast nie można pozostawić takiej ilości tkanki, aby możliwy był akt oddawania moczu w pozycji stojącej bez przeciekania, wykonuje się całkowitą penektomię. Operacja powoduje amputację całego prącia. Chirurg tworzy nowe ujście dla moczu w okolicy krocza, czyli okolicy pomiędzy moszną a odbytem. Nazywamy to uretrostomią kroczową. Mikcja (oddawanie moczu) nadal jest świadomie kontrolowana, ponieważ zwieracz pęcherza pozostaje nienaruszony, jednakże konieczne jest przybieranie pozycji siedzącej.
Chirurgiczne usunięcie węzłów chłonnych
U pacjentów z chorobą nowotworową, u których doszło do znacznego rozwinięcia się choroby, zazwyczaj niezbędne jest usunięcie okolicznych (najczęściej pachwinowych i miedniczych) węzłów chłonnych w celu sprawdzenia, czy nie doszło do przerzutów.
Biopsja węzła wartowniczego
Pozwala chirurgowi ocenić, czy zajęte są węzły chłonne pachwinowe bez konieczności ich usuwania. Wykonywana jest, gdy węzły chłonne nie są powiększone, lecz istnieje groźba, że nowotwór dał przerzuty.
Chirurg odnajduje pierwszy węzeł chłonny, który zbiera chłonkę (płyn zawierający komórki odpornościowe) z okolicy nowotworu (zwany węzłem wartowniczym) i usuwa go. Jeżeli rak dał już przerzuty poza tkanki prącia, wspomniany węzeł jest najczęściej zajęty przez przerzuty. Gdy węzeł wartowniczy zawiera komórki rakowe, wykonuje się bardziej rozległą operację usunięcia węzłów chłonnych, zwaną limfadenektomią pachwinową. Natomiast gdy brak jest w tkance węzła wartowniczego komórek rakowych, chirurg nie usuwa innych węzłów chłonnych.
Limfadenektomia pachwinowa (usunięcie węzłów chłonnych pachwinowych)
Znaczna liczba mężczyzn z rakiem prącia w chwili postawienia diagnozy ma opuchnięte pachwinowe węzły chłonne. Wymagają one usunięcia, gdy zawierają komórki nowotworowe. Około połowa przypadków opuchnięcia związana jest z infekcją lub zapaleniem, a nie rakiem. Jeśli węzeł chłonny jest spuchnięty, lekarz rutynowo podaje antybiotyk przez 4 do 6 tygodni, natychmiast po usunięciu głównej części guza prącia. Jeżeli w tym czasie opuchlizna nie zejdzie, wtedy druga operacja, zwana limfadenektomią pachwinową, powoduje całkowite usunięcie omawianych węzłów.
Radioterapia raka prącia
W sytuacji, gdy nowotwór opanował kilka grup węzłów chłonnych, radioterapia jest wykorzystywana jednocześnie z chirurgicznym usunięciem węzłów chłonnych w celu zredukowania ryzyka nawrotu choroby. Radioterapia może być także zastosowana w leczeniu zaawansowanej postaci raka, by zapobiec rozrostowi tkanki rakowej, oraz służy łagodzeniu objawów spowodowanych przez nowotwór.
Chemioterapia raka prącia
Chemioterapia (często potocznie nazywana „chemią”) polega na użyciu leków do zniszczenia raka. Stosuje się dwa typy chemioterapii w leczeniu raka prącia: chemioterapia miejscowa i układowa.
Chemioterapia miejscowa
Chemioterapia miejscowa polega na nałożeniu leku przeciwrakowego bezpośrednio na skórę, zamiast podania doustnego lub iniekcji dożylnej. Lekiem najczęściej stosowanym w chemioterapii miejscowej raka prącia jest 5-fluorouracyl (5-FU), który aplikuje się codziennie przez kilka tygodni.
Nałożony bezpośrednio na skórę w formie kremu 5-FU dotrze do komórek rakowych w pobliżu powierzchni skóry, natomiast nie jest w stanie dosięgnąć położonych głębiej tkanek lub przerzutów. Z tego powodu terapia 5-FU zazwyczaj jest stosowana tylko w przypadkach stanów przedrakowych oraz raka ograniczonego jedynie do naskórka.
Ponieważ lek nie przenika do całego organizmu, działania niepożądane, które często występują podczas chemioterapii układowej, w trakcie chemioterapii miejscowej nie mają miejsca.
Chemioterapia układowa (działająca na cały organizm)
Chemioterapię układową można stosować po leczeniu raka zajmującego już okoliczne węzły chłonne. Stosuje się wtedy kombinację 3 lub 2 leków. Czasami onkolog może też zastosować chemioterapię przed leczeniem operacyjnym, aby zmniejszyć wyjściowo duże zaawansowanie choroby. Inną możliwością zastosowania chemioterapii jest leczenie w bardzo zaawansowanej chorobie w celu jedynie złagodzenia objawów nowotworu.
