Czynniki ryzyka
Można podejrzewać, że mechanizm powstawania nowotworów u dzieci jest nieco inny niż u osób dorosłych. Od dawna obserwacje wskazują na możliwość rozwijania się u dzieci innych nowotworów niż u osób dorosłych – nowotwory częste u dorosłych występują niezwykle rzadko u dzieci lub w ogóle się ich nie stwierdza, np. rak płuca, jelita grubego, sutka, i odwrotnie – te, które notuje się najczęściej u dzieci (czyli białaczki), pojawiają się stosunkowo rzadko u osób dorosłych. W chwili obecnej dzięki prowadzonym badaniom epidemiologicznym oraz genetycznym u dzieci z różnymi nowotworami możliwe jest częściowe wyjaśnienie pochodzenia nowotworów dziecięcych.
Międzynarodowe badania wieloośrodkowe bliźniąt potwierdzają, że genetyczne czynniki dziedziczne odgrywają niewielką rolę w większości nowotworów dziecięcych. Trzeba jednak pamiętać, że są nowotwory, w których dziedziczone zaburzenia genowe odgrywają pewną rolę.
Przyczyny prowadzące do procesu nowotworowego u dziecka są więc wielorakie i zróżnicowane. Sam proces przebiega zazwyczaj wieloetapowo i odgrywają w nim rolę zarówno czynniki konstytucjonalne, genetyczne, jak i środowiskowe. Czynniki zwiększające ryzyko powstania nowotworów to:
- osobniczo specyficzne zwiększone predyspozycje do choroby nowotworowej. Ponadto w zespołach zaburzeń istnieje również zwiększone ryzyko wystąpienie innych nowotworów;
- inne zespoły chorobowe, takie jak:
- zespoły zaburzeń odporności (agammaglobulinemia),
- ostry złożony niedobór odporności,
- polipowatość jelit,
- przewlekła choroba zapalna jelit,
- hemihyperplazja,
- anirydia sporadyczna,
- dysgenezja gonad.
W etiologii nowotworów wieku dziecięcego odgrywają również rolę czynniki rakotwórcze znane z indukowania nowotworów u osób dorosłych. Ich działanie jednak najczęściej dotyczy komórek rozrodczych, czasami na kilka miesięcy przed poczęciem dziecka, zarówno u matki, jak i u ojca. Niekiedy mogą wywoływać efekty, działając również w najwcześniejszych okresach rozwoju wewnątrzmacicznego. Czynniki te działają zazwyczaj z mniejszym natężeniem i przy znacznie mniejszej ekspozycji niż powodujące skutki u osób dorosłych. Należą do nich następujące czynniki:
- promieniowanie jonizujące,
- leki stosowane w ciąży (dietylstilbestrol, fenytonina, chlorambucyl, barbiturany),
- leki cytotoksyczne,
- wirusy (Epstein-Barr, wzw B, HTLV 1),
- związki chemiczne (niektóre pestycydy, farby, lakiery, związki benzenu).
